Thịt mỡ dưa hành câu đối đỏ
Cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh.
Câu đối thân quen này đã trở thành một biểu tượng thân quen khi nhắc đến những đặc điểm tiêu biểu của Tết nguyên đán trong văn hóa dân tộc Việt Nam qua nhiều thế hệ. Trong đó, chiếc bánh chưng xanh đã trở thành biểu tượng quen thuộc của ẩm thực truyền thống trong mỗi dịp Tết cho toàn dân Việt và được chia sẻ với bạn bè trên khắp năm châu.
Với người dân Việt Nam, mỗi khi Tết đến và Xuân về, không có chiếc bánh chưng trong nhà có thể khiến không gian Tết trở nên thiếu đi một phần quan trọng. Đến những ngày giáp Tết, gia đình Việt truyền thống luôn duy trì việc gói bánh chưng như một cách để kỷ niệm và bảo tồn nét đẹp của văn hóa truyền thống. Ngoài ra, vào mùng 10 tháng 3 âm lịch hàng năm, người Việt cũng có tập quyền gói bánh chưng trong dịp ngày giỗ tổ Hùng Vương.
Ý nghĩa bánh chưng trong ngày Tết cổ truyền của người Việt
Theo tư duy từ thời xa xưa, bánh chưng của người Việt có hình dạng vuông vức, một biểu tượng tượng trưng cho đất đai. Bánh chưng làm từ gạo nếp trắng mềm, phối hợp với nhân gồm đậu xanh, thịt mỡ, hành, tiêu… Tất cả này được gói gọn bên trong lá dong xanh tươi và gắn kết bằng những sợi dây mềm mại, tạo nên một hình dáng vuông vức và hấp dẫn.
Dân Việt đã từng sống trong một nền văn hóa lưỡi nước, nơi họ phải hoàn toàn phụ thuộc vào thiên nhiên. Vì vậy, chiếc bánh chưng trên mâm cỗ Tết có ý nghĩa thể hiện lòng biết ơn đối với sự hòa hợp của thiên nhiên, mưa thuận gió hòa, đã tạo điều kiện cho mùa màng bội thu, mang lại cuộc sống ấm no cho nhân dân. Bánh chưng không chỉ được sử dụng trong lễ cúng, mà còn để biểu hiện lòng hiếu kính của con cháu đối với tổ tiên và những người đã khuất. Bánh chưng cũng là một món quà Tết ý nghĩa, thường được dùng để tặng người thân, bạn bè hoặc trưng bày cùng với các vật phẩm khác trên mâm ngũ quả Tết để thể hiện sự tương sinh tương khắc trong ngũ hành.
Bánh chưng không chỉ là một món ăn mà còn là biểu tượng của Tết. Vì vậy, bất kể ở bất kỳ nơi đâu, người Việt luôn mong đợi được quay về bên gia đình, học cách làm bánh chưng hoặc cùng theo dõi bánh nấu chín, nấu sôi trên bếp lửa, để cảm nhận không khí Tết đang đến gần. Đây cũng là cơ hội để thực hiện các truyền thống gia đình, cùng kể chuyện từ thời xưa và hòa mình trong mùi thơm đặc trưng từ lá dong, gạo nếp, và hương vị đậu xanh và thịt mỡ trong chiếc bánh chưng – đó là hương vị Tết không thể nào thay thế.
Nguồn gốc ra đời của bánh chưng
Trong tâm hồn của người Việt và được truyền kể qua các sử sách, việc làm bánh chưng bắt nguồn từ câu chuyện về hoàng tử Lang Liêu và câu chuyện “Bánh chưng bánh dày”.
Theo truyền thống, vào thời vua Hùng thứ 6, sau khi đánh bại giặc Ân, đất nước được bình yên và vua quyết định tìm người kế nhiệm. Ông nói: “Ai có thể đem lễ vật phù hợp với ý của ta để cúng Tiên Vương và thể hiện lòng hiếu kính, ta sẽ truyền ngôi cho người đó.”
Trong khi các hoàng tử khác đua nhau để tìm những thứ quý báu và độc đáo, chỉ có Lang Liêu, với gia đình nghèo khó và không biết chuẩn bị gì, lo lắng. Một đêm, trong một giấc mơ, Lang Liêu nhận được lời khuyên từ một thần linh: “Không có thứ gì quý báu bằng gạo, vì gạo nuôi sống con người và có thể ăn mãi không chán. Hãy xay gạo nếp thành hình tròn để tượng trưng cho Trời và sử dụng lá gói thành hình vuông để tượng trưng cho Đất. Điều này thể hiện sự tham gia của Trời và Đất trong việc nuôi sống mọi thứ. Nếu bạn làm như vậy, lòng cha mẹ sẽ vui vẻ và bạn sẽ được ngôi vị lãnh đạo quý báu.”
Sáng tỉnh từ giấc mơ, Lang Liêu thực hiện đúng như lời chỉ dẫn. Anh ấy lựa chọn những hạt gạo nếp trắng, không có khuyết điểm, và xay nó thành hình tròn để biểu trưng cho Trời. Sau đó, anh ấy bọc chúng trong lá xanh, tạo nên hình vuông để tượng trưng cho Đất. Anh ấy nấu bánh chưng tương trưng cho Đất và bánh dày tượng trưng cho Trời. Vua Hùng tổ chức cuộc họp với các hoàng tử để cúng Tiên Vương, và duy nhất chúng ta vua được lòng là bánh chưng và bánh dày của Lang Liêu. Vua Hùng truyền ngôi cho Lang Liêu, và từ đó, hàng năm, vào các ngày lễ Tổ Hùng và dịp Tết, người dân làm bánh chưng và bánh dày để tưởng nhớ công lao của vua Hùng và bày tỏ lòng hiếu kính với tổ tiên.
Làm bánh chưng truyền thống
Nguyên liệu để làm chiếc bánh chưng truyền thống ngon cho ngày Tết:
– 1 kg gạo nếp chất lượng cao
– 400 g đậu xanh
– 400 g thịt ba chỉ (mỡ ngoại, có thể thay thế bằng thịt lợn)
– Muối, hạt nêm, tiêu (để gia vị)
– Lá dong hoặc lá chuối (dùng để bọc bánh)
– Một bó lạt tre hoặc lạt giang (dây để buộc bánh)
Cách làm bánh chưng đơn giản nhất
Để nấu một chiếc bánh chưng ngon và thơm ngon, bạn cần kiên nhẫn và một chút khéo léo. Bắt đầu từ bây giờ, hãy cùng Blogshare, học cách làm bánh chưng đơn giản này để thực hiện và thưởng thức một chiếc bánh chưng thơm ngon cho gia đình trong dịp Lễ lớn sắp tới!
Chuẩn bị và sơ chế:
Bước đầu tiên, hãy lấy gạo nếp cái hoa vàng và rửa sạch. Sau đó, cho gạo nếp vào nồi và thêm khoảng 4g muối, đảo đều và ngâm trong nước khoảng 8 tiếng. Sau khi ngâm xong, hãy vớt ra và để ráo.
Để xử lý đậu xanh, bạn nên giã nhuyễn và ngâm nó trong nước khoảng 4 tiếng để làm mềm và pha nở. Sau đó, lột vỏ và để ráo. Thêm vào đậu xanh khoảng 4g muối và trộn đều.
Tiếp theo, hãy rửa từng lá dong một để đảm bảo chúng sạch trước và sau đó lau khô. Sử dụng dao để lóc bỏ phần cuống dọc theo sống lưng lá để làm cho lá mềm hơn.
Đối với lạt tre hoặc lạt giang, hãy ngâm chúng trong nước khoảng 8 giờ, sau đó xé thành những sợi mỏng có đường kính khoảng 0,5 cm.
Cuối cùng, lấy thịt ba chỉ và rửa sạch, sau đó để ráo. Tiếp theo, cắt thịt thành từng miếng có chiều dài khoảng 4cm và ướp chúng với 4g hạt nêm và 1g tiêu trong khoảng 30 phút để thấm đều gia vị.
Quy trình gói bánh
- Bắt đầu bằng việc xếp lạt tre (lạt giang) thành hình chữ nhật và đặt khuôn lên trên. Sắp xếp lá dong sao cho chúng tạo thành các cạnh của hình chữ nhật trong khuôn. Khi xếp lá dong, hãy để phần lá xanh đậm hơn nằm bên trong và phần xanh nhạt hơn nằm bên ngoài để làm cho bánh có màu xanh đẹp mắt hơn.
- Sử dụng một chén để múc khoảng 200g gạo nếp và đặt nó vào khuôn. Ấn và dàn đều để gạo phủ đầy khắp đáy khuôn.
- Tiếp theo, rải đều 100g đậu xanh lên trên lớp gạo, sau đó đặt một miếng thịt lên trên và rải thêm 100g đậu xanh khác để phủ kín lớp thịt (hãy để lại khoảng 1,5 cm chỗ không rải đậu xanh đến cạnh khuôn). Sau đó, lấy thêm 200g gạo nếp và rải đều xung quanh, phủ kín lớp đậu xanh. Sử dụng tay để nhẹ nhàng ấn những góc và bề mặt bánh để gạo nén xuống.
- Gập các cạnh của lá dong lại. Nếu có phần lá thừa không cần thiết, hãy cắt chúng để bánh gọn hơn. Sau đó, giữ lá bằng tay trái và từ từ lấy khuôn ra khỏi bánh, sau đó đeo khuôn vào cổ tay trái. Chuyển sang tay phải để giữ lá và loại bỏ khuôn ra khỏi tay. Kéo hai đầu của mỗi sợi lạt để cột bánh lại chặt. Sử dụng lạt để cột thêm lần nữa để bánh trở nên chắc chắn, sau đó cắt bỏ phần lạt thừa để làm cho bánh gọn đẹp hơn.
- Cuối cùng, gập lại các cạnh của lá dong và sử dụng kéo để cắt bỏ những phần lá thừa để làm cho bánh trông gọn gàng hơn. Rồi từ từ lấy khuôn ra và giữ lại lạt, sau đó cột lạt lại từng sợi một để đảm bảo bánh chưng chặt và đẹp.
Luộc bánh
- Đặt bánh chưng đã gói vào nồi, đảm bảo bánh phủ bởi nước.
- Đặt nồi lên bếp sử dụng lửa than và đun nước lên đun sôi.
- Khi nước sôi, tiếp tục đun bánh trong khoảng 8 giờ liên tục. Trong quá trình này, hãy theo dõi nước và đảm bảo thêm nước đúng lúc nếu thấy nước cạn để đảm bảo rằng bánh chín đều mà không bị cháy.
Thành phẩm
- Khi bánh đã chín, vớt bánh ra và rửa sạch lá đáy trong nước lạnh để loại bỏ nhựa.Xếp bánh thành nhiều lớp và sử dụng một vật nặng để ép bánh chặc mịn hơn, làm cho bánh đẹp hơn.
- Sau đó, đặt bánh chưng đã luộc vào tủ lạnh hoặc nơi thoáng mát, khô ráo để bảo quản.
Trên đây là bài viết về nguồn gốc và cách làm bánh chưng ngon hấp dẫn cho ngày Tết. Mời mọi người cùng thực hiện và thưởng thức sản phẩm tự tay làm, để mang đến một mùa Tết thêm phúc, an lành và thịnh vượng. Chúc cả nhà thành công!
